Σύνοδος Κορυφής: Τα αγκάθια & τα κενά που φρενάρουν την συμφωνία Ε.Ε - Τουρκίας

Την ίδια ώρα, το προσχέδιο συμπερασμάτων που διέρρευσε έχει σαφέστερους «αστερίσκους» για τη βίζα αλλά δεν περιέχει σημαντικές αλλαγές, ενώ οι ηγεσίες έχουν φροντίσει να χαμηλώσουν τον πήχη των προσδοκιών. Επιπλέον, η Τουρκία συνεχίζει να κατηγορεί την Κύπρο για μπλόκο.

 Oι ηγέτες των «28» προσέρχονται την Πέμπτη για την πρώτη ημέρα της Συνόδου, όπου θα συζητηθεί στο «καθαρά ευρωπαϊκό τραπέζι» το σχεδιάγραμμα συμφωνίας με την Τουρκία που φιλοδοξεί να φέρει τη διέξοδο στην προσφυγική κρίση -με ανταλλάγματα στην Τουρκία για συμφωνία επανεισδοχής μεταναστών. 

Εάν η ευρωπαϊκή πλευρά καταλήξει σε συμφωνία, η «βούλα» θα μπει τη δεύτερη ημέρα, την Παρασκευή, όταν στο τραπέζι θα έχει προσέλθει και η τουρκική πλευρά διά του πρωθυπουργού Αχμέτ Νταβούτογλου.

Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ ανέφερε λίγο πριν την έναρξη της Συνόδου: «Οι τρεις βασικές αρχές είναι, πρώτον, η συμφωνία να γίνει αποδεκτή από όλα τα μέλη της ΕΕ, μεγάλα και μικρά, δεύτερον, να συμμορφώνεται με την ευρωπαϊκή και διεθνή νομοθεσία και τρίτον να συμβάλει αποφασιστικά στην επίλυση της μεταναστευτικής κρίσης και στην ανάπτυξη της κοινής μας στρατηγικής». 

«Είμαι συγκρατημένα αισιόδοξος αλλά, ειλικρινά, πιο συγκρατημένος παρά αισιόδοξος» είπε χαρακτηριστικά ο Τουσκ.

Σε μία από τις κεντρικές δυσκολίες έχει αναδειχθεί η νομική βάση ειδικά του σχήματος επαναπροώθησης και υποδοχής προσφύγων στην ΕΕ στη βάση «ένας προς έναν» (ένας Σύρος πρόσφυγας από την Τουρκία για κάθε έναν που επαναπροωθείται). Διεθνείς οργανώσεις έχουν επικρίνει τη νομιμότητα του σχεδίου, λέγοντας πως παραβιάζει τη Συνθήκη της Γενεύης και ενέχει τον κίνδυνο μαζικών επαναπροωθήσεων. 

Υπό αυτό το πρίσμα, η Κομισιόν σημειώνει ότι η κάθε αίτηση θα εξετάζεται ξεχωριστά ενώ αναγνωρίζεται ότι μπορεί να υπάρξει η ανάγκη η Ελλάδα να τροποποιήσει το πλαίσιο απέναντι στην Τουρκία, ώστε οι επαναπροωθήσεις σε αυτήν να μην θεωρείται ότι θέτουν σε κίνδυνο τους μετανάστες. 

Το ζήτημα των κυπριακών διαφωνιών είναι εξίσου κεντρικό: Ενδεικτικά, νωρίς το μεσημέρι της Πέμπτης αξιωματούχος του τουρκικού ΥΠΕΞ ανέφερε στο Reuters ότι «δεν μπορεί να επιτραπεί σε κάποιες χώρες, όπως στην Κύπρο, να μπλοκάρουν την πρόοδο». Ανάλογες δηλώσεις είχε κάνει την προηγούμενη ημέρα και ο τούρκος υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Βολκάν Μποζκίρ.

Ο αξιωματούχος του τουρκικού ΥΠΕΞ που επικαλείται το Reuters υποστήριξε επίσης πως η οριστικοποίηση της συμφωνίας είναι «δύσκολη αλλά όχι αδύνατη», ενώ είπε ότι η Άγκυρα δεν θα κάνει νέες προτάσεις ούτε θα θέσει νέα αιτήματα. 

Οι προσθήκες και οι διευκρινίσεις στο προσχέδιο

Σύμφωνα με το προσχέδιο των συμπερασμάτων που διέρρευσε πριν ξεκινήσει η Σύνοδος, και γνώση του οποίου επικαλείται το Reuters, στα βασικά σημεία του σχεδίου παραμένει το «ένας προς έναν» και η επιστροφή όλων των νέων, σημειώνεται, μεταναστών στα ελληνικά νησιά, ως προσωρινό και έκτακτο μέτρο. Όσοι φτάνουν θα καταγράφονται και θα μπορούν να υποβάλουν στην ελληνική πλευρά αίτηση για άσυλο, την οποία θα εξετάζουν οι ελληνικές αρχές. Όσοι δεν υποβάλουν αίτηση ή δεν πληρούν τις προϋποθέσεις, θα επιστρέφονται στην Τουρκία. 

Η τουρκική πλευρά θα έχει αξιωματούχους στην ελληνική πλευρά για διασφάλιση της συνεργασίας και της διεκπεραίωσης της διαδικασίας ενώ τονίζεται ότι οι επιστροφές θα γίνονται με την προστασία που προβλέπει το Διεθνές Δίκαιο. 

Μετανάστες που βρίσκονται ήδη στα ελληνικά νησιά θα μεταφερθούν σε κέντρα υποδοχής στην ηπειρωτική Ελλάδα. 

Tο σημείο του ανοίγματος κεφαλαίων στην ενταξιακή διαδικασία -το οποίο έχει προκαλέσει και έντονες κυπριακές αντιδράσεις- δεν αλλάζει στο προσχέδιο που διέρρευσε: «Η ΕΕ, μαζί με την Τουρκία, θα προετοιμάσει την απόφαση για το άνγοιμα νέων κεφαλαίων στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις όσο το δυνατόν νωρίτερα, στη βάση των συμπερασμάτων του Συμβουλίου του Οκτωβρίου του 2015», αναφέρεται.

Στο ζήτημα της βίζα, το οποίο από την πλευρά του είχε προκαλέσει και επιφυλάξεις σε αρκετές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες -με πρώτο το Παρίσι- υπογραμμίζονται οι όροι της διαδικασίας για την έκβαση της τελικής διαδικασίας. 

Παραμένει η αρχική διατύπωση για «επιτάχυνση του οδικού χάρτη απελευθέρωσης της βίζα» με στόχο την ολοκλήρωση «το αργότερο μέχρι τον Ιούνιο του 2016», αλλά προστίθεται ότι «προς αυτό τον σκοπό, η Τουρκία θα λάβει τα απαραίτητα μέτρα για να εκπληρώσει τις προϋποθέσεις που απομένουν ώστε η Κομισιόν να κάνει, μετά την απαραίτητη αξιολόγηση της συμμόρφωσης με τα εκάστοτε σημεία αναφοράς, την ανάλογη πρόταση μέχρι το τέλος Απριλίου». 

Η πρόταση της Κομισιόν θα είναι «η βάση πάνω στην οποία θα λάβουν την τελική απόφαση το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο», αναφέρεται.