Δημήτρης Γρηγοράκης: Ποιοι χρειάζονται περισσότερη βιταμίνη D;

Παχύσαρκα παιδιά και ενήλικες, παιδιά και ενήλικες που κάνουν χρήση φαρμάκων, όπως αντιεπιληπτικά, γλυκοκορτικοειδή (κορτιζόνη) ή φάρμακα κατά του AIDS χρειάζονται τουλάχιστον 2 με 3 φορές περισσότερη βιταμίνη D σε σχέση με την αντίστοιχη ηλικιακή τους ομάδα, προκειμένου να ικανοποιήσουν την ημερήσια απαίτηση του οργανισμού τους (Biancuzzo et al. 2010, Holick et al. 2011, Gröber et al. 2013, Ekwaru et al. 2014, Paarsch et al. 2014, Veugelers et al. 2014).

Η Αμερικανική Ενδοκρινολογική Εταιρεία καταλήγει στο συμπέρασμα ότι τα παχύσαρκα άτομα  χρειάζονται 2,5 φορές περισσότερη βιταμίνη D για να αυξήσουν στον ίδιο βαθμό με τα άτομα φυσιολογικού βάρους, τα επίπεδα της 25(ΟΗ)D στο αίμα (Ekwaru et al. 2014). Αυτό συμβαίνει διότι στα παχύσαρκα άτομα το αυξημένο σωματικό τους λίπος δεσμεύει ποσότητα βιταμίνης D (λόγω της λιποδιαλυτής της φύσης), με αποτέλεσμα να παρεμποδίζεται ο φυσιολογικός μεταβολισμός της, σύμφωνα με το logodiatrofis.gr.

Δεδομένου ότι η κύρια πηγή βιταμίνης D είναι η έκθεση στο φως του ήλιου, τα άτομα με σκούρο τόνο του δέρματος διαθέτουν φυσική προστασία από τον ήλιο. Ο λόγος είναι ότι η μελανίνη του δέρματος δρα ως φίλτρο κατά της υπεριώδους ακτινοβολίας. Ως εκ τούτου, τα άτομα αυτά βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο για ανεπάρκεια της βιταμίνης D [25(OH)D <20 ng="" ml="" strong="">3 έως 5 φορές περισσότερο στον ήλιο προκειμένου να δημιουργήσουν την ίδια ποσότητα βιταμίνης D με ένα πρόσωπο που φέρει λευκό τόνο δέρματος.

Άλλες ομάδες πληθυσμού που συχνά εμφανίζουν ανεπάρκεια σε βιταμίνη D είναι οι ακόλουθες:

• Άτομα που δαπανούν το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου τους σε εσωτερικούς χώρους, είτε για λόγους υγείας, είτε για εργασία, είτε γιατί απλά θέλουν να αποφεύγουν τον ήλιο.
• Άτομα που συχνά χρησιμοποιούν αντηλιακά ή/και προστατευτικά ρούχα προκειμένου να αναχαιτίσουν τις αρνητικές συνέπειες του ήλιου (οι οποίες όμως προκύπτουν από την χωρίς μέτρο έκθεση). Το καθαρό τελικό αποτέλεσμα όμως είναι να περιορίσουν την ζωτικής σημασίας ποσότητα του ήλιου που λαμβάνει το σώμα τους.
• Εκείνοι που ζουν σε περιοχές όπου η ηλιοφάνεια είναι αρκετά περιορισμένη, όπως για παράδειγμα συμβαίνει στη βόρεια Ευρώπη.
• Αυτοί που δεν καταναλώνουν τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνη D.
• Άτομα με ηπατικές νόσους, θυρεοειδικές και νεφρικές παθήσεις.
• Άτομα με ανεπάρκεια του ενζύμου 1α υδροξυλάσης της βιταμίνης D (CYP27B1).
• Ασθενείς με σύνδρομο δυσαπορρόφησης ή με διαταραχές όπως η νόσος Crohn ή κοιλιοκάκη. Τα άτομα αυτά εμφανίζουν χαμηλό επίπεδο απορρόφησης του διαιτητικού λίπους, το οποίο είναι απαραίτητο προκειμένου να αφομοιωθεί η βιταμίνη D.
• Ηλικιωμένοι. Τα άτομα της τρίτης ηλικίας αφενός στατιστικά εκτίθενται λιγότερο στον ήλιο και ταυτόχρονα απορροφούν μικρότερη ποσότητα βιταμίνης D. Με αυτό το δεδομένο, κατά την άποψη μου αποτελούν την απόλυτη ομάδα υψηλού κινδύνου, λαμβανομένου υπόψη του κινδύνου της οστεοπόρωσης και των χρόνιων φλεγμονωδών νοσημάτων που προκύπτουν ως συνέπεια της γήρανσης.

Άλλοι παράγοντες που επιδρούν αρνητικά στον σχηματισμό βιταμίνης D από το δέρμα είναι η μόλυνση της ατμόσφαιρας, η τρύπα του όζοντος και περιοχές με γεωγραφικό πλάτος μεγαλύτερο από 35°.

Ιδιαίτερη προσοχή τέλος, θα πρέπει να δοθεί στην περίπτωση που κάποιος νιώθει περισσότερος κουρασμένος από ό, τι στο παρελθόν, εάν αισθάνεται πόνο στα οστά ή νιώθει αδύναμος.

Εφόσον λοιπόν ανήκετε σε μία από τις παραπάνω κατηγορίες ή παρουσιάζετε κάποιο σχετικό σύμπτωμα θα πρέπει να είσαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί σχετικά με την επαρκή πρόσληψη βιταμίνης D.
Ποιοι διατρέχουν κίνδυνο για έλλειψη Βιταμίνης D

• Άτομα με περιορισμένη έκθεση στο φως του ήλιου.
• Υπερβολική χρήση αντηλιακών.
• Άτομα με σκουρόχρωμο δέρμα.
• Παχύσαρκα άτομα.
• Άτομα που ζουν σε αστικά κέντρα και σε κλειστούς χώρους, καθώς και κάποιες συνήθειες ένδυσης σε ορισμένους λαούς (πχ. Ιερείς, Μουσουλμάνοι κ.λπ.).
• Βρέφη που θηλάζουν και παιδιά που βρίσκονται στην ανάπτυξη.
• Οι έγκυοι γυναίκες και αυτές που θηλάζουν.
• Μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, οι οποίες έχουν αυξημένο κίνδυνο οστεοπόρωσης.
• Άτομα μεγαλύτερα των 50 ετών, επειδή η ικανότητα σύνθεσης της βιταμίνης D μειώνεται με την ηλικία.
• Άτομα με παθήσεις δυσαπορρόφησης λίπους όπως κοιλιοκάκη, νόσος Crohn, κυστική ίνωση και παγκρεατίτιδα.
• Άτομα με ηπατικές και νεφρικές παθήσεις ή ενζυμικές ανεπάρκειες.
• Άτομα που ζουν στο βόρειο ημισφαίριο (γεωγραφικό πλάτος μεγαλύτερο από 35°) ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του χειμώνα.

Υπερπαραθυρεοειδισμός
Σημείωση: Το παραπάνω κείμενο αποτελεί απόσπασμα του βιβλίου «Βιταμίνη D: Μία θρεπτική ουσία – Χίλιες δράσεις υγείας!» (Dr. Δημήτρη Γρηγοράκης) που κυκλοφορεί από τις Επιστημονικές Εκδόσεις ΛΟΓΩ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ, Αθήνα 2017.

Δημήτρης Γρηγοράκης
Κλινικός Διαιτολόγος- Διατροφολόγος,PhD
Επιστημονικός Διευθυντής Κέντρου Διαιτολογικής Υποστήριξης & Μεταβολικού Ελέγχου ΑΠΙΣΧΝΑΝΣΙΣ – ΛΟΓΩ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ & Πρόεδρος Ελληνικής Διατροφολογικής Εταιρείας
Κολωνάκι: Σκουφά 32 & Δημοκρίτου, ΤΚ. 106 73Τηλ.: 2103647517, 2103617502, 2103615603 - Fax: 2103615603
Άνω Πατήσια: Πρόμπονα 27 & Επινίκου, ΤΚ. 111 43Τηλ.: 2102520977, 2102582465 - Fax: 2102582465

Email: grigorakis@logodiatrofis.gr