Dr Χαράλαμπος Κάββουρας, επεμβατικός καρδιολόγος: " Άσκηση , Διατροφή , Πρόληψη , οι ασπίδες για εγκεφαλικά και εμφράγματα"

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ Dr Χαράλαμπο Κάββουρα -Επεμβατικό Καρδιολόγο Ενηλίκων -Παιδοκαρδιολόγο

Της Αργυρώς Μάσκουλη

Προβληματισμένη είναι η καλλιτεχνική κοινότητα και όχι μόνο από την σοβαρή περιπέτεια που είχε με την καρδιά του ο δημοφιλής ηθοποιός Βασίλης Μπισμπίκης , μετά την τοποθέτηση δύο στεντ αλλά και με το καρδιακό επεισόδιο που πέρασε ο αγαπητός ηθοποιός του θεάτρου μας Χρήστος Χατζηπαναγιώτης, το οποίο και ξεπέρασε λέγοντας ότι είχε στο πλευρό του... τον Αρχάγγελο Μιχαήλ, καθώς πέντε λεπτά να καθυστερούσε να φτάσει στο νοσοκομείο θα ήταν για εκείνον μοιραίο. Και το κακό τρίτωσε δυστυχώς για το χώρο του θεάματος καθώς σε κρίσιμη κατάσταση διασωληνωμένος στη ΜΕΘ είναι και ο τραγουδιστής Δημήτρης Κόκοτας έχοντας υποστεί έμφραγμα ενώ οι θαυμαστές του εύχονται περαστικά και γρήγορη ανάρρωση...

Και τα περιστατικά δεν τελειώνουν εδώ καθώς και η ηθοποιός Ελένη Γερασιμίδου και ο τραγουδιστής Δημήτρης Σταρόβας υπέστησαν εγκεφαλικό επεισόδιο και νοσηλεύτηκαν με τους ανθρώπους του θεάματος να αγωνιούν για αυτούς ακόμη.

Τι συμβαίνει πλέον και μάχιμοι άνθρωποι παθαίνουν έμφραγμα και εγκεφαλικά επεισόδια ακόμη και αθλητές που σφύζουν από υγεία;

Το “eirinika.gr ” συνομίλησε με τον Επεμβατικό Καρδιολόγο Ενηλίκων και Παιδοκαρδιολόγο με εξειδίκευση στις Συγγενείς Καρδιοπάθειες Ενηλίκων -Παίδων τον διδάκτορα Χαράλαμπο Κάββουρα στο ιατρείο του στην Ρηγίλλης, για θέματα που προβληματίζουν όλους μας ιδιαίτερα μετά την πανδημία. Με περγαμηνές θαυμαστές και εμπειρία όπως στο Royal Brompton and Harefield Hospital UK, αλλά και το University Hopspital Toronto , αλλά και ως συνεργάτης της Καρδιολογικής Κλινικής -Ενηλίκων , Παίδων και Συγγενών Καρδιοπαθειών του Ομίλου Ιασώ και Ευρωκλιικής ο γιατρός μιλά για την σωστή διατροφή, άσκηση, πρόληψη ώστε να μην μας προδώσει η καρδιά μας ενώ τονίζει ότι η κατάποση ασπιρίνης σε μεγάλη δόση μέχρι να φτάσει ο ασθενής που έχει πάθει έμφραγμα στο νοσοκομείο είναι πολύ βοηθητική και σωτήρια!

-Γιατρέ, ποιος είναι ο λόγος που νέοι άνθρωποι ως επί το πλείστον παθαίνουν έμφραγμα; Τι φταίει, το άγχος, η διατροφή, ο καθιστικός τρόπος ζωής, η μόλυνση του περιβάλλοντος, η κλιματική αλλαγή ;

Ο ανθυγιεινός τρόπος ζωής ,όπως η κακή διατροφή, η μειωμένη σωματική δραστηριότητα, η αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ και το άγχος, έχει αρνητικές επιπτώσεις στη λειτουργία της καρδιάς. Η υγιεινή διατροφή είναι ένα από τα καλύτερα όπλα που έχουμε για να καταπολεμήσουμε τις καρδιακές παθήσεις. Τόσο η ποιότητα όσο και η ποσότητα του φαγητού είναι, σύμφωνα με τα ιατρικά δεδομένα, βασικοί παράγοντες που συμβάλλουν στην αποφυγή καρδιακών νοσημάτων , τα οποία συνδέονται άμεσα με την αύξηση της αρτηριακής πίεσης, της χοληστερόλης, των επιπέδων χοληστερόλης και του βάρους , αποτέλεσμα κακής διατροφής. Πρέπει να επιλέγουμε τροφές πλούσιες σε θρεπτικά συστατικά – που έχουν βιταμίνες, μέταλλα, φυτικές ίνες - και, γενικότερα, θρεπτικά συστατικά που έχουν λιγότερες θερμίδες. Μια υγιεινή διατροφή περιλαμβάνει λαχανικά, φρούτα και δημητριακά ολικής αλέσεως , γαλακτοκομικά προϊόντα με χαμηλά λιπαρά, πουλερικά, ψάρια, όσπρια, μη τροπικά φυτικά έλαια και ξηρούς καρπούς.

-Ειδικότερα μετά την πανδημία του covid-19 ακούμε πολλά εμφράγματα σε ηλικίες νέες ακόμη και 30 ετών , 45 , 55 αλλά και σε πιο ώριμες... Πολλοί φοβούνται ότι το εμβόλιο που κάναμε σχεδόν όλοι μας εμφανίζει τώρα τις συνέπειες του. Υπάρχει λόγος ανησυχίας ; Υπάρχουν ιατρικά στοιχεία, κάποια έρευνα που να αποδεικνύουν ότι αυτοί οι φόβοι είναι άστοχοι και αποτελούν σενάρια και παραφιλολογία ;

Η παγκόσμια ιατρική κοινότητα ευαισθητοποιήθηκε ιδιαίτερα με την εμφάνιση αυτής της νέας λοίμωξης για την οποία δεν είχαμε πρότινος καμία πληροφορία για την παθοφυσιολογία της, τα συστήματα που επί το πλείστον επηρεάζει, τις ομάδες ασθενών υψηλού κινδύνου και για πολλά άλλα. Διαπιστώθηκε ότι με την εμφάνιση της λοίμωξης αυτής αυξήθηκε αναλογικά ο αριθμός καρδιακών θανάτων και ότι σε αρκετούς ασθενείς η νόσος άφησε υπολειμματική ουλή στον καρδιακό μυ και επέδρασε στη συνέχεια τόσο στην ηλεκτρική αγωγιμότητα όσο και στην συνολική αντοχή του οργανισμού σε στρεσογόνες συνθήκες, όπως είναι η άσκηση. Το εμβόλιο δεν φαίνεται να ευθύνεται για καρδιακούς θανάτους, είχε ωστόσο κάποιες επιπλοκές. Ο μαζικός εμβολιασμός και η πρακτική του εγκλεισμού είναι εξάλλου ο χρυσός κανόνας για την αντιμετώπιση των πανδημιών που ακολουθεί η παγκόσμια ιατρική κοινότητα.

-Ποια είναι τα συμπτώματα του εμφράγματος γιατρέ; Ο ηθοποιός Χρήστος Χατζηπαναγιώτης μίλησε για ένα “χταπόδι” που τον πλάκωσε στο στήθος , ο Δημήτρης Κόκκοτας όπως είπε ο ενδυματολόγος που ήταν μαζί του , μίλησε για ζάλη, ιδρώτα, λιποθυμία και εμετό ενώ ο Βασίλης Μπισμπίκης ανέφερε έντονη δυσφορία... Μας λέτε ποια είναι τα καμπανάκια που πρέπει να μας προϊδεάσουν;

Το πιο σημαντικό στην καρδιολογία είναι η πρόληψη , της οποίας αναγκαία προϋπόθεση αποτελεί η συνεχής από μέρους μας παρακολούθηση της καρδιακής λειτουργίας. Η καρδιά, ευτυχώς τις περισσότερες φορές, δίνει συμπτώματα, όπως είναι ο οξύς πόνος στο στήθος , σαν να με πάτησε ελέφαντας περιγράφουν πολλοί ασθενείς, ο πόνος στην πλάτη, η κόπωση , η δυσκολία στην αναπνοή δηλ η δύσπνοια και το φτερούγισμα στο στήθος δηλαδή η αρρυθμία. Τα συμπτώματα μπορεί να είναι διαφορετικά στους ηλικιωμένους ασθενείς, ειδικά, σε αυτούς που υπερβαίνουν το 70ο έτος της ηλικίας και στους ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη. Σίγουρα πρέπει να ακούμε το σώμα μας και να μην αμελούμε τα σημάδια που μας δίνει. Η έγκαιρη διάγνωση θα σώσει την ζωή μας.

-Τι πρέπει να κάνουμε με τις πρώτες ενδείξεις ; Η κατάποση ασπιρίνης σώζει ; Που να στραφούμε για βοήθεια; Ο χρόνος δεν είναι πολύτιμος σ αυτές τις περιπτώσεις;

Η έγκαιρη διάγνωση, όπως είπα, έχει ιδιαίτερη σημασία , γιατί από αυτήν θα εξαρτηθεί η άμεση και αποτελεσματική θεραπεία, η οποία θα αποτρέψει το καρδιακό έμφραγμα και, συνάμα, τις συνέπειες του για την υγεία του ασθενούς σε μακροχρόνια βάση. Η λήψη ασπιρίνης σε μεγάλη δόση μπορεί να βοηθήσει μέχρι να φτάσουμε στο νοσοκομείο ώστε να λάβουμε την κατάλληλη θεραπεία.

-Ποια είναι η συνήθης θεραπεία;

Η κατάλληλη θεραπεία είναι το λεγόμενο μπαλονάκι ,δηλ η άμεση στεφανιογραφία, που τώρα πια γίνεται από την κερκιδική αρτηρία. Με την στεφανιογραφία εντοπίζεται το σημείο της απόφραξης στο στεφανιαίο αγγείο γίνεται άμεση διάνοιξη με μπαλονάκι και κατόπιν τοποθέτηση μεταλλικού νάρθηκα ,δηλαδή stent και με αυτό τον τρόπο επιτυγχάνεται η αποκατάσταση της ροής του αίματος στην καρδιά. Όπως καταλαβαίνετε, όσο πιο γρήγορα γίνει η επέμβαση τόσο πιο γρήγορα θα διασωθεί ο καρδιακός μυς καθώς θα επαιναιματωθεί γρήγορα.

-Οι άνθρωποι με κληρονομικά καρδιακά νοσήματα από παππούδες , πατεράδες δεν πρέπει να κάνουν τσεκ-απ;

Τα άτομα που έχουν θετικό κληρονομικό ιστορικό δηλαδή έχουν στην οικογένεια κάποιο μέλος (όπως πατέρας ή μητέρα) ή έχουν ιστορικό ξαφνικού καρδιακού θανάτου στην οικογένεια ,ανήκουν στην ομάδα υψηλού κίνδυνου. Αντιμετωπίζω συχνά εμφράγματα ,ειδικά σε άντρες σε μικρή ηλικία οι οποίοι αναφέρουν ότι και ο πατέρας τους είχε πάθει έμφραγμα σε μικρή ηλικία. Θα έλεγα. Λοιπόν, ότι οι ασθενείς με θετικό ιστορικό στεφανιαίας νόσου θα πρέπει να κάνουν τακτικούς ελέγχους σε μόνιμη βάση.

-Οι άνθρωποι που έχουν υποστεί έμφραγμα μπορεί να έχουν μια υγιή μετέπειτα ζωή; Τι πρέπει και τι δεν πρέπει να κάνουν;

Σαφώς και μπορεί να έχουν μια φυσιολογική ζωή μετά το έμφραγμα, αρκεί να έχουν λάβει θεραπεία έγκαιρα και , μάλιστα, σε λιγότερο από 2 ώρες από την έναρξη των συμπτωμάτων. Το έμφραγμα του μυοκαρδίου, εάν δεν αντιμετωπισθεί έγκαιρα, τότε θα οδηγήσει σε καρδιακή ανεπάρκεια. Μετά από ένα έμφραγμα του μυοκαρδίου ο ασθενής πρέπει να αλλάξει άμεσα τον τρόπο της ζωής του, που σημαίνει ότι πρέπει να επιλέξει μια υγιεινή διατροφή, να αρχίζει να γυμνάζεται, να κόψει το κάπνισμα με στόχο πλην των άλλων την πρόληψη του σακχαρώδη
διαβήτη.

-Γιατί νέοι και νέες που ασχολούνται με το ποδόσφαιρο , τον αθλητισμό γυμνασμένοι άνθρωποι παθαίνουν εμφράγματα, ανακοπές; Ακούμε τέτοιες περιπτώσεις και εκπλησσόμαστε ...

Είναι γενικότερα παραδεκτό ότι η άθληση συνεπικουρεί στη διατήρηση του οργανισμού σε καλή κατάσταση. Ωστόσο έχουμε και στην κοινότητα των αθλητών περιπτώσεις αιφνίδιων καρδιακών θανάτων. Οι αθλητές διατρέχουν τον κίνδυνο να υποστούν έμφραγμα του μυοκαρδίου ή θανατηφόρες αρρυθμίες ,όταν βρίσκονται υπό έντονη καρδιακή λειτουργία . Οι μυοκαρδιοπάθειες και, ειδικότερα, η υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια , οι παθήσεις στους διαύλους ιόντων και οι ανωμαλίες των στεφανιαίων αρτηριών είναι οι πιο συχνές αιτίες αιφνίδιου
καρδιακοί θανάτου σε νεαρά άτομα κατά την άσκηση. Η διάγνωση μιας καρδιακής νόσου σε έναν νεαρό αθλητή δεν σημαίνει , ωστόσο, ότι αυτός πρέπει να απέχει οπωσδήποτε από κάθε αθλητική δραστηριότητα: αυτό θα εξαρτηθεί από την βαρύτητα της νόσου.

-Αλλά και τα εγκεφαλικά επεισόδια έχουν αυξηθεί... Η είδηση της περιπέτειας του διάσημου και αγαπητού τραγουδοποιού Δημήτρη Σταρόβα που δίνει την δική του μάχη έχει συγκλονίσει το παννελήνιο. Οι μέριμνες πολλές ,η ζωή δύσκολη. Ποια είναι τα συμπτώματα ενός ισχαιμικού επεισοδίου;

Όπως και στο καρδιακό έμφραγμα, κατά τη εμφάνιση ενός εγκεφαλικού επεισοδίου , η έγκαιρη αντιμετώπισή του μπορεί να αποβεί σωτήρια με την έννοια ότι θα μειώσει την εγκεφαλική βλάβη .Τα συμπτώματα του εγκεφαλικού είναι το μούδιασμα ή αδυναμία στο πρόσωπο, στο χέρι ή στο πόδι, η σύγχυση ή δυσκολία στην ομιλία ή στην κατανόηση της ομιλίας, δυσκολία στην όραση στο ένα ή και στα δύο μάτια, καθώς επίσης και προβλήματα στο περπάτημα, ζάλη ή προβλήματα ισορροπίας και ο ξαφνικός έντονος πονοκέφαλος χωρίς αιτία.

-Η αποθεραπεία από ένα εγκεφαλικό είναι δυνατή; Η σύγχρονη ιατρική , τα φάρμακα, η φυσικοθεραπεία βοηθά στην αποκατάσταση;

Η επιστήμη της νευρολογίας έχει κάνει σημαντικά βήματα μπροστά .Εάν η μεταφορά του ασθενούς στο νοσοκομείο γίνει εντός 3 ωρών από τα πρώτα συμπτώματα ενός ισχαιμικού εγκεφαλικού επεισοδίου, ο ασθενής μπορεί υποβληθεί σε θρομβόλυση , δηλαδή να λάβει ένα φάρμακο που ονομάζεται θρομβολυτικό και βοηθά στη διάσπαση των θρόμβων. Η θρομβόλυση αυξάνει τις πιθανότητες πλήρους ανάρρωσης από ένα εγκεφαλικό. Μελέτες δείχνουν ότι οι ασθενείς με ισχαιμικό εγκεφαλικό που λαμβάνουν μέσα στο 3ωρο από την έναρξη των συμπτωμάτων θρομβόλυση είναι πολύ πιθανό να αναρρώσουν πλήρως ή να έχουν λιγότερες επιπλοκές από τους ασθενείς που δεν έλαβαν θρομβόλυση.

-Κάποιοι ασθενείς σώζονται και κάποιοι όχι. Είπε ο κ. Χατζηπαναγιώτης πέντε λεπτά να αργούσε το ασθενοφόρο θα είχα χαθεί αλλά είχα τον Ταξιάρχη δίπλα μου, τον άγγελο μου, ενώ ο Βασίλης Μπσμπίκης είπε αν το είχαμε αναβάλει και δεν είχαμε πάει στην κλινική θα ήταν μοιραίο. Πιστεύετε στην λογική, στην τύχη, το πεπρωμένο ή το θαύμα;

Εξαρτάται πώς θα ορίσουμε το θαύμα. Γιατί και η επιστήμη κάνει για τον κοινό νου θαύματα, αλλά και η ίδια η φύση είναι υπό μία έννοια ένα θαύμα, ό,τι δηλαδή δεν μπορούμε να εξηγήσουμε και βρισκόμαστε σε απορία. ‘Όταν επικαλούμαστε το πεπρωμένο, προσφεύγουμε στον χώρο της πίστης, που δεν μπορεί να καλύψει ο λόγος. Το θαύμα ανήκει στον χώρο της πίστης. Πολύ σημαντικό ρόλο στο να σωθεί μια ζωή παίζει ο χρόνος δηλαδή η γρήγορη αντίληψη των συμπτωμάτων και η έγκαιρη μεταφορά στο νοσοκομείο.

-Ποια είναι η κατάσταση στα δημόσια και στα ιδιωτικά νοσοκομεία της χώρας; Θεωρείται ότι οι γιατροί μας μπορούν να δώσουν τα μέγιστα σ έκτακτα περιστατικά ή από τις πολλές ώρες εργασίας , εμφανίζεται και σ αυτούς ενώ δεν θα έπρεπε σ αυτόν τον νευραλγικό τομέα , φαινόμενα “burnout”, δηλαδή εξάντλησης και φόρτισης από την εντατική εργασία;

Η πανδημία επηρέασε σημαντικά όλους τους νοσοκομειακούς γιατρούς, συμπεριλαμβανόμενων και των καρδιολόγων, με αποτέλεσμα την επαγγελματική εξουθένωση τους. Οι γιατροί στα δημόσια νοσοκομεία συνεχίζουν να εργάζονται με εξαντλητικά ωράρια και αφόρητη πιεση παρά την μέχρι σήμερα ύφεση της πανδημίας. Η ισορροπία προσωπικής και επαγγελματικής ζωής έχει προφανώς διαταραχθεί και αυτό έχει ως αποτέλεσμα την επιδείνωση της ψυχικής κατάστασης των ιατρών, όπως προκύπτει εξάλλου και από σχετικές επιστημονικές έρευνες. Στα ιδιωτικά νοσοκομεία η κατάσταση είναι λίγο καλύτερη ,θα έλεγα, καθώς οι ασθενείς είναι λιγότεροι.

-Είστε μάχιμος γιατρός , έμπειρος ,στις επάλξεις. Το τελευταία χρόνια βλέπουμε γιατρούς με περγαμηνές να γυρίζουν στην πατρίδα μετά από μια επιτυχημένη πορεία στα νοσοκομεία της Αμερικής και της Ευρώπης. Πως τους αντιμετωπίζει το σύστημα ; Υπάρχει αξιοκρατία ; Αρκετοί συνάδελφοι σας υποστηρίζουν ότι υπάρχει ένα άτυπο “bulling” σ όσους έρχονται με φόρα και με διάθεση για δουλειά από το εξωτερικό ...καθώς ουδείς προφήτης στον τόπο του. Το έχετε αντιμετωπίσει αυτό εσείς;

Η αξιοκρατία και δίκαιη κατανομή ευκαιριών είναι οι βασικές αρχές που πρέπει να διέπουν μια ευνομούμενη πολιτεία. Δυστυχώς, αυτό εξακολουθεί για την ελληνική κοινωνία να είναι ζητούμενο, ιδιαίτερα στην ιατρική κοινότητα., της οποίας είμαι και εγώ μέλος και συμβαίνει ως εκ τούτου να γνωρίζω καλύτερα τις συνθήκες στον εργασιακό επαγγελματικό χώρο, συνθήκες που συχνά –και από τις εμπειρίες που έχω προσωπικά- κάθε άλλο παρά ιδανικές είναι. Αλλά πέρα από τα προσωπικά βιώματά μου που δεν θα ενδιέφεραν τον αναγνώστη, αυτό που θα ήθελα να επισημάνω είναι κάτι σημαντικότερο, ότι δηλαδή η αρχή της αξιοκρατίας είναι η βασική προϋπόθεση για τη βελτίωση του όλου συστήματος υγείας , βελτίωση που τελικά θα εισπράξει ο ;Eλληνας πολίτης. ‘Όλα τελικά ανάγονται στην πολιτική βούληση.

- Γιατρέ εξειδικεύεστε στις Συγγεννείς Καρδιοπάθειες Ενηλίκων - Παίδων. Είστε από τους ένας από τους ελάχιστους γιατρούς πάνω σ αυτήν την ειδικότητα. ; Μπορεί ένα παιδί με συγγενή καρδιοπάθεια να έχει μια όμορφη ζωή;

Ο παιδοκαρδιολόγος ασχολείται με παθήσεις της καρδιάς στα παιδιά και πρέπει να έχει την κατάλληλη εκπαίδευση ώστε να αντιμετωπίσει τις συγγενείς καρδιοπάθειες των παιδιών ή των ενήλικων (παθήσεις που παρουσιάζονται κατά τη γέννηση), αρρυθμίες (διακυμάνσεις στον καρδιακό ρυθμό), μυοκαρδιοπάθειες (υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια- μυοκαρδίτιδα ) και τις διαταραχές της λειτουργικότητας της καρδιάς όπως η καρδιακή ανεπάρκεια.

Η συγγενής καρδιοπάθεια είναι μια εκ γενετής ανωμαλία στο σχηματισμό της καρδιάς. Ο όρος «συγγενής» δεν πρέπει να συγχέεται με την κληρονομικότητα, με την οποία έχει μικρή μόνο σχέση. Η συγγενής καρδιοπάθεια δημιουργείται, όταν η καρδιά ή τα αγγεία, που βρίσκονται κοντά στην καρδιά, δεν αναπτύσσονται φυσιολογικά κατά τη διάρκεια της εμβρυϊκής ζωής, πολύ πριν από την γέννηση. Ένα παιδί με συγγενή καρδιοπάθεια μπορεί σήμερα να έχει υπό ορισμένες προϋποθέσεις (έγκαιρη διάγνωση και κατάλληλη θεραπευτική αγωγή) μια ζωή φυσιολογική σε ποσοστό 80% τουλάχιστον.

Η έγκαιρη διάγνωση, η κατάλληλη χειρουργική και φαρμακευτική αντιμετώπιση και η μακροχρόνια και συχνή παρακολούθηση μπορούν βελτιώσουν την ποιότητα της ζωής των ασθενών με συγγενή καρδιοπάθεια.

Στα παιδιά ο προσυμπτωματικός ελέγχος, συμπεριλαμβάνει το ΗΚΓ, την λήψη ιστορικού και κλινικής εξέτασης και το υπερηχοκαρδιογράφημα καρδιάς, και τις πιο εξειδικευμένες εξετάσεις όπως είναι το holter 24ωρου και η δοκιμασία κοπώσεως .