Όταν η δημοσιογράφος Λένα Παγώνη συνάντησε τον Placido Domingo στην ανοιξιάτικη Βιένη κι εκείνος της είπε: «Είναι και ο πολιτισμός πολιτική, αγαπητή μου κυρία»

Εχετε παγκόσμια φήμη. Κύρος. Δύναμη. Χρησιμοποιείτε αυτού του είδους την εξουσία για την αντιμετώπιση και κοινωνικών προβλημάτων, τώρα, μέσα στην οικονομική κρίση; ρώτησα τον 73χρονο Ισπανό Placido Domingo, «μαέστρο» όπως τον αποκαλούν, επιβλητική μορφή του λυρικού θεάτρου παγκοσμίως, αγαπημένο της όπερας σ' όλες τις γωνιές της Γης...
 
Και πάνω απ' όλα, ένας γλυκύτατος άνθρωπος. Με θέρμη στη ματιά, στο ύφος και τη συμπεριφορά.



«Είναι και ο πολιτισμός πολιτική, αγαπητή μου κυρία. Και μέσα απ' αυτόν, και μπορούμε να συμβάλλουμε σε πολλά. Προβάλλοντας, σώζοντας, στηρίζοντας τις αξίες μας, την τέχνη, τη μουσική, τη γλώσσα, την πολιτιστική κληρονομιά, τα μνημεία μας, αλλά και τις ζωντανές ιστορικές πόλεις και χωριά σ' όλην την Ευρώπη. Είναι κι αυτός ένας αποτελεσματικός τρόπος αντιμετώπισης της κρίσης», απάντησε.

Τον συνάντησα στην ανοιξιάτικη Βιέννη. «Μία από τις πλέον αξιόλογες πρωτεύουσες του ευρωπαϊκού πολιτισμού και αγαπημένη μου πόλη, με εξαιρετικά πλούσια κληρονομιά στην κλασική μουσική, την όπερα, το θέατρο, τις καλές τέχνες και την αρχιτεκτονική» όπως χαρακτηρίζει την αυστριακή πρωτεύουσα ο Domingo. Τον απολαύσαμε στην περίφημη Οπερα της Βιέννης σε μια εκπληκτική παράσταση του «Nabucco» του Βέρντι, όπου η λέξη «αποθεώθηκε» είναι λίγη... Και ήταν σαν βιβλική η παρουσία του, με τη λευκή κυματιστή κόμη του.

Αφορμή για όλα αυτά, μια όμορφη εκδήλωση ιστορίας και πολιτισμού: Η απονομή των βραβείων για την Πολιτιστική Κληρονομιά σε διάφορα μέρη της Ευρώπης, που την έχουν διαφυλάξει και αναγεννήσει, από την «EUROPA NOSTRA», (Ομοσπονδία των Ευρωπαϊκών Οργανώσεων για την Προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς). Υπό την αιγίδα του προέδρου της Αυστρίας Heinz Fischer τα βραβεία απένειμαν ο Πλ. Ντομίνγκο, πρόεδρος της Ε.Ν. και η εξαιρετικά δραστήρια επίτροπος της Ε.Ε. για τον πολιτισμό Ελληνοκύπρια Αντρούλα Βασιλείου - «Ψυχή» της διοργάνωσης, η γενική γραμματέας της Ε.Ν. Σβένσκα Μιχαήλοβιτς.

Ηταν μία de profundis ομιλία του Ντομίνγκο, τη λαμπρή βραδιά της απονομής, στο κατάφωτο επιβλητικό θέατρο Burgtheater, στην καρδιά της αυτοκρατορικής Βιέννης, το οποίο εγκαινιάστηκε το 1741 και με διάταγμα του Ιωσήφ Β' το 1776 έγινε Εθνικό Θέατρο.

Ως πρόεδρος της Ε.Ν. μίλησε για τη «μοναδική υλική και άυλη κληρονομιάς μας με την επιβλητική δημιουργικότητα και πολυμορφία». Τη ζηλευτή σ' όλον τον κόσμο, όπως είπε χαρακτηριστικά στη δική της ομιλία η κυρία Βασιλείου.

Το βραβείο προτίμησης κοινού (ψήφισαν διαδικτυακά 10.000 Ευρωπαίοι) κέρδισε η Ρουμανία με την αποκατάσταση τοιχογραφιών 17ου αιώνα στην εκκλησία Dragomirna, Suceava.

Η Ελλάδα, μεταξύ των νικητών, βραβεύτηκε («Ερευνα») για τις πρακτικές κατασκευής που χρησιμοποιούνταν στην Πελοπόννησο μέχρι το 300 μ.Χ.

Η Ευρώπη ψηφίζει Καστοριά

Το ενδιαφέρον για την Ελλάδα, που δεν είχε έντονη παρουσία στα βραβεία τη φετινή χρονιά, σε αντίθεση με πέρυσι, ήταν η αναγγελία στη Βιέννη πως η Europa Nostra με το Ινστιτούτο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων επέλεξαν την παλιά πόλη της Καστοριάς ως ένα από τα επτά σύνολα μνημείων σ' όλη την Ευρώπη, που εντάσσονται στο πρόγραμμα αναγέννησης, οικονομικής στήριξης και διεθνούς προβολής. Η ζήτηση είναι μεγάλη, αφού τα μνημεία που επιλέγονται τυχαίνουν ιδιαίτερης φροντίδας από την Ε.Ε. Σ' αυτό συνετέλεσε η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού με τη βοήθεια και του Καστοριανού μέλους της, γιατρού Βασίλη Τσεμάνη, σε συνεργασία με το Δήμο Καστοριάς.

Από τις πιο όμορφες περιηγήσεις σ' αυτό το ταξίδι που οργάνωσε η Europa Nostra ήταν η ρομαντική βόλτα στο Δούναβη, η επίσκεψη στο Μπελβεντέρε για να απολαύσουμε «Το φιλί» του Κλιμτ (1862-1918), η ξενάγηση στο αββαείο του Μελκ με την περίφημη Βιβλιοθήκη και την Καϊζερζάαλ (αυτοκρατορική αίθουσα), το μπαρόκ αριστούργημα του αρχιτέκτονα Γ. Πράνταουρ, κτισμένο σε βραχώδες ύψωμα, κατακόρυφα προς την όχθη του Δούναβη.

Το κάστρο του Μέτερνιχ

Η έκπληξη όλου του ταξιδιού ήταν η φιλοξενία στο Grafenegg Castle, έναν νεο-γοτθικό πύργο-κάστρο του 19ου αιώνα -από τους πιο σημαντικούς στην ιστορία της Αυστρίας- που βέβαια είναι ιδιωτικός.

Η ιστορία του αρχίζει από το τέλος του 13ου αιώνα, από τον τότε ιδιοκτήτη του, Ultich vou Grafeneck, «captain» του αυτοκρατορικού στρατού του Φρειδερίκου IV, από τον οποίο πήρε το όνομά του. Ο πύργος και οι ένοικοί του, μέρος της ιστορίας της χώρας τους, πέρασαν πολλά, για να φθάσουμε στον σημερινό ιδιοκτήτη, τον γοητευτικό 50χρονο Tassilo Metternich-Sandor, απόγονο του πρίγκιπα και καγκελάριου της Αυστρίας (1773-1859), κύριο εκπρόσωπο του ευρωπαϊκού συντηρητισμού, που σφράγισε με τη διπλωματική του πολιτική το Συνέδριο της Βιέννης το 1815, για τη μετά τον Ναπολέοντα «Νέα Ευρώπη».

Κι όμως, ο σύγχρονος Μέτερνιχ, με επιχειρηματικές σπουδές, είναι ένας απλός και μοντέρνος άνθρωπος. Με υποδέχεται στο γραφείο του, μέσα στον Πύργο, τον οποίο δεν κατοικεί. Μένει στο διπλανό σχετικά σύγχρονο σπίτι, με τη γυναίκα του (απόγονο των Ρομανόφ!) και τα τρία παιδιά του. Μου σερβίρει ο ίδιος το τσάι. Καπνίζει, έχει χιούμορ...

«Δεν είμαι πλούσιος!...», μου διευκρινίζει.

«Λέτε συχνά τέτοια ανέκδοτα;», τον ρωτάω γελώντας.

«Κι όμως...», λέει και αρχίζει την εξήγησή του.

Ο πύργος ήταν κατεστραμμένος μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο πατέρας του άρχισε την πολυδάπανη αναστήλωση, στηριζόμενος στο κράτος και τις τοπικές αρχές.

Συνεχιστής του, ο γιος του άνοιξε τις πόρτες στο κοινό. Με την κρατική οικονομική στήριξη και με χορηγούς, σήμερα το κάστρο φιλοξενεί στους απέραντους κήπους του, σε μια μοντέρνα κατασκευή, το πιο σύγχρονο Καλοκαιρινό Φεστιβάλ Μουσικής της Αυστρίας, κι έτσι 25.000 άνθρωποι το επισκέπτονται με εισιτήριο, βέβαια, κάθε χρόνο. Επίσης και προγράμματα σπορ, περιπάτου, νέων καλλιεργειών, παιδικών παιχνιδιών.

«Είμαι ευτυχής, που το έσωσα!» λέει. Κι εξηγεί πως το κόστος είναι δέκα εκατ. ευρώ το χρόνο. Τα πέντε από την κυβέρνηση, τα τρία από χορηγούς και τα υπόλοιπα από την επισκεψιμότητα του κόσμου. Το κτήριο νοικιάζεται και για εκδηλώσεις. Να η επιτυχία!..

«Τα παιδιά σας σε ποιο σχολείο πάνε;» τον ρώτησα.

«Στο Δημόσιο, εδώ της περιοχής... Δεν υπάρχουν ιδιωτικά σχολεία!».

«Οταν ο γιος σας καλεί τους συμμαθητές του στα γενέθλιά του, ας πούμε, τι λέει; Ελάτε στον πύργο μου;».

«Δεν μένουμε στον πύργο. Τον αξιοποιούμε. Ολα είναι πολύ απλά. Αλλωστε, οι τίτλοι αριστοκρατίας έχουν καταργηθεί στην Αυστρία...»,

λέει γελώντας και ετοιμάζεται να υποδεχτεί την αντιπροσωπεία της «Europa Nostra», που περιμένει να ξεναγηθεί στο αριστουργηματικό κάστρο, που δεν έχει μείνει στις δόξες του παρελθόντος, αλλά έχει μετατραπεί σε μια επιχείρηση εκπαιδευτική, τουριστική, καλλιτεχνική, με ποιοτικά, πολιτιστικά, οικονομικά κέρδη.

Εξυπνες λύσεις, παράδειγμα για κατεστραμμένα μνημεία, που όμως αναγεννώνται και γίνονται χρήσιμα και κερδοφόρα.